ตตฺถ ‘‘เอกมฺหิ วตฺตพฺเพ เอกวจนํ’’ติ ตฺยาทีสุ ปรภูเตสุ กตฺตุ+กมฺม+ภาเวสุเยว กฺยวิกรณลวิกรณา โหนฺตีติ ‘‘กฺโย ภาวกมฺเมสฺว+ปโรกฺเขสุ มาน+นฺต+ตฺยาทีสุ’’ ‘‘กตฺตริ โล’’ อิจฺจาทินา เตสํ วิกรณานํ วิธานา ตฺยาทโย กตฺตุ+กมฺม+ภาเวสฺเวว วิญฺญายนฺตีติ กตฺตริ ติมฺหิโลฯ เก เต วิกรณา –

ปุพฺพาปรภาคฏฺฐานา, ภินฺนธาตุวิภตฺติโย;

นิสฺสาย ปจฺจยา โหนฺติ, เอเต วิกรณา สิยุํฯ

5,82. ยุวณฺณาน+เม, โอ ปจฺจเย

อิวณฺณุ+วณฺณนฺตานํ กฺริยตฺตานํ เอ+โอ โหนฺติ ยถากฺกมํ ปจฺจเยติ อูสฺโส+กาโรฯ

5,89. เอโอน+มย+วา สเร

สเร ปเร เอโอน+มยวา โหนฺติ ยถากฺกมํติ โอสฺส อวาเทโสฯ โส ปุริโส สาธุ ภวติ, สา อิตฺถี สาธุ ภวติ, จิตฺตํ สาธุ ภวติฯ

อุตฺตตฺตา กตฺตุ อาขฺยาเต, ตติยา น จ กตฺตริ;

ปฐมาวิภตฺติ โหเตว, อตฺถมตฺตํ อเปกฺขิยฯ

สติปิ กฺริยาเยกตฺเต กตฺตูนํ พหุตฺตา ‘‘พหุมฺหิ วตฺตพฺเพ พหุวจนํ’’ติ อนฺติฯ

161. กฺวจิ วิกรณานนฺติ

วิกรณานํ กฺวจิ โลโป โหตีติ ลวิกรณสฺส โลโป, เสสํ ปุริมสทิสํฯ เต ปุริสา ภวนฺติฯ มชฺฌิมปุริ- เสกวจนํ สิ, ตฺวํ ภวสิฯ พหุวจนํ ถปจฺจโย, ตุมฺเห ภวถฯ อุตฺตมปุริเสกวจนํ มิปจฺจโยฯ

57. หิมิเมสฺว+สฺส

อการสฺส ทีโฆ โหติ หิมิเมสุฯ อหํ ภวามิฯ พหุวจนํ มปจฺจโย, มยํ ภวามฯ เอวํ ปรจฺเฉกฺเกปิ-ภวเต, ภวนฺเตฯ ภวเส, ภววฺเหฯ ภเว, ภวมฺเหฯ เกจิ ทีฆํ กตฺวา ปฐนฺติ, ‘‘พฺยญฺชเน ทีฆรสฺสา’’ติ ทีโฆ, ภวามฺเหฯ

เอตฺถ จ –

ลชฺชา สตฺตา ฐิติ ชาครณํ,

วุทฺธิ กฺขย ชีวิต มรณํ;

กีฬา รุจิ โรจเต อิตฺเยวํ,

วุตฺตา อกมฺมกธาตุ สพฺเพฯ

–ติ วุตฺตตฺตา กมฺมํ ทุติยา นฯ

ปจ=ปาเก, อกาโร อุจฺจารณตฺโถ, เอว+มุปริปิฯ ปจ อิติ ฐิเต ลวิกรณํ, วิกรณโลปาทิ ปุริมสมํฯ โส โอทนํ ปจติ, เต ปจนฺติฯ ตฺวํ ปจสิ, ตุมฺเห ปจถฯ อหํ ปจามิ, มยํ ปจามฯ ปรจฺฉกฺเก-ปจเต, ปจนฺเตฯ ปจเส, ปจวฺเหฯ ปเจ, ปจามฺเหฯ